Kopen en verkopen

Wettelijk erfrecht voor samenwonenden veranderd

Vanaf 18 mei 2007 heeft de langstlevende wettelijk samenwonende partner dankzij een nieuwe wet een levenslang vruchtgebruik op de gezinswoning en het huisraad, zonder dat hiervoor nog beroep moet gedaan worden op een testament of een tontine- of aanwasbeding.

Bovendien kunnen wettelijk samenwonenden de reserve van hun ouders (die tot op heden elk 1/4de van de nalatenschap konden opeisen als er geen kinderen zijn) uitschakelen door een testament te maken in elkaars voordeel.

De rechten die de langstlevende wettelijk samenwonende via erfenis verkrijgt in de gezinswoning zijn, zoals wij eerder schreven voor Habitos, vanaf 1 januari 2007 vrijgesteld in Vlaanderen, zodat samenwonenden er dus op het eerste gezicht belang bij hebben bestaande tontine- of aanwasbedingen af te schaffen en een verklaring van wettelijke samenwoning te gaan ondertekenen op het gemeentehuis, eventueel aangevuld met een testament.

Complexe realiteit

Maar de realiteit is ingewikkelder dan wat men op het eerste gezicht zou denken.
Het nieuwe erfrecht voor samenwonenden kent immers een reeks beperkingen en voorwaarden, te weten:

a) het geldt enkel voor de wettelijk samenwonenden, met name zij die, naast het feit dat zij op hetzelfde adres gedomicilieerd zijn, een verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd op het gemeentehuis (wat, nota bene, iets anders is dan een samenlevingsovereenkomst tekenen; dit is facultatief en dient desgevallend vooraf te gebeuren bij notariële akte, zoals een huwelijkscontract);
b) het betreft hier enkel een levenslang vruchtgebruik (dus geen volle eigendom) op de gezinswoning (dus niet op een tweede verblijfplaats) en het huisraad dat zich daarin bevindt;
c) het is, in tegenstelling tot de situatie van de gehuwden, géén reservatair erfrecht, wat betekent dat wettelijk samenwonenden elkaar via een testament kunnen onterven zodat de langstlevende niets krijgt (en dit kan men van elkaar niet te weten komen zolang men leeft);
d) het vervalt van zodra de wettelijke samenwoning wordt beëindigd, wat kan gebeuren door (eenzijdige) verklaring op het gemeentehuis (door één van de wettelijk samenwonenden) dewelke onmiddellijke uitwerking heeft;
e) het houdt ook een onderhoudsplicht in van de langstlevende wettelijk samenwonende tegenover de kinderen van de overledene, en bij gebrek aan kinderen ten aanzien van diens behoeftige ouders, dit alles beperkt tot hetgeen men erft of anderszins heeft verkregen van de eerststervende.

Wij adviseren alle samenwonenden die bij hun aankoop een tontine- of aanwasbeding hebben laten opnemen in hun akte langs te gaan bij hun notaris om advies te krijgen, temeer daar de situatie voor iedereen verschillend is. Het betreft hier met andere woorden maatwerk, waarvoor de notaris het best geplaatst is.

Aanwas met optie

Interessant om weten is dat er nu ook “aanwasbedingen met optie” bestaan. Het zal met name voor vele samenwonenden interessant blijken hun bestaand aanwasbeding (in volle eigendom of in vruchtgebruik) te vervangen door het nieuwe aanwasbeding met optie (in volle eigendom of in vruchtgebruik), dat aan de langstlevende de mogelijkheid geeft om binnen een bepaalde termijn (b.v. 4 maanden) na het overlijden van de eerststervende al dan niet te kiezen voor de aanwas. Als er géén probleem blijkt te zijn om via de erfenis de gezinswoning te verkrijgen (in volle eigendom of in vruchtgebruik), wat fiscaal uiteraard het interessantste zal zijn, kiest de langstlevende niet voor de aanwas. Blijkt er daarentegen een probleem te zijn (een ontervend testament, enkel erfrechten in vruchtgebruik terwijl men de volle eigendom wenst, …) dan kan men voor de aanwas kiezen (met betaling van registratierechten weliswaar, maar dat is dan de prijs voor de zekerheid).

Een advies bij uw notaris is doorgaans gratis, terwijl het opheffen of wijzigen van een aanwasbeding ± 300 EUR kost, een bedrag dat u in een veelvoud kunt terugverdienen achteraf.

Notaris Dirk MICHIELS, juli 2007, voor Habitos.be

Mis de laatste bouwnieuwtjes niet!

Ontvang onze wekelijkse updates vol nuttige tips over bouwen en verbouwen.

Wens je deze folder te lezen? Vul dan eenmalig je email adres in