Sanitairspecialist: Welke materialen voor de waterleiding?

Waterleiding is al enkele decennia gangbaar in onze woningen. In de beginperiode werd vooral gebruik van loden leidingen. Hiervan komt ook de naam ‘loodgieter’. Maar gezien de schadelijke eigenschappen van het materiaal voor de gezondheid, vind je lood vandaag enkel nog in oude woningen. Het valt daar overigens aan te raden deze leidingen te vervangen door een recenter en gezonder type.

De eerste opvolgers van lood waren ijzer en staal. Ze worden zowel voor centrale verwarmingsleidingen (brut staal) als sanitaire leidingen (gegalvaniseerd staal) gebruikt. Maar ook dit type buizen wordt vandaag nauwelijks nog gebruikt in particuliere installaties omdat het verwerken van stalen leidingen heel arbeidsintensief is. Het afkorten van de buizen, draad trekken, aanbrengen van pasta, afdichtingskoord aanbrengen of lasverbindingen maken vraagt veel werk van gespecialiseerd personeel. In industriële omgevingen vinden we dit type buizen wel nog terug voor sprinklerleidingen of voor het transport van vloeistof onder hoge druk.

Moderne materialen

De tijd van lood, staal of ijzer in de particuliere woningen ligt dus lang achter ons. Vandaag zijn koper – in beperkte mate -, en kunststof in verschillende vormen gangbaar.

Koper

Hier moeten we een onderscheid maken tussen zacht en hard koper. De eerste variant wordt gebruikt voor sanitaire toepassingen, het hard koper voor de installatie van gasleidingen.

De verwerking van koper is vergelijkbaar met die van gegalvaniseerd staal, maar het verloopt wel eenvoudiger. Buizen in zacht koper worden gesoldeerd, buizen in hard koper gebraseerd. Andere verbindingstechnieken zijn knelkoppelingen, de snijring of perskoppelingen. Die laatste techniek is hoofdzakelijk weggelegd voor professionelen.

PVC (polyvinylchloride)

Pvc wordt hoofdzakelijk gebruikt in zwembadtechnieken. Voor de aanvoer van water gebruikt men ‘druk’-pvc leidingen. Afhankelijk van de versie kunnen ze een druk van 16Bar weerstaan. De buizen en fittingen worden verlijmd met een speciale lijm. Belangrijk hierbij is dat de buizen voor de verwerking grondig ontvet worden.

PP (Polypropyleen)

Een andere kunststofoplossing is PP. Deze buizen en fittingen worden verbonden door middel van polyfusie. De fitting wordt via een lasspiegel als het ware op de leiding gesmolten, een techniek die hoofdzakelijk door vakmensen wordt gebruikt. Het voordeel van deze verwerkingstechniek is dat de fittingen en leidingen één geheel vormen. Bij een correcte verwerking is de kans op lekken onbestaande. Het materiaal wordt zowel voor aanvoer- als afvoerleidingen gebruikt.

Voordelen van PP-leidingen ten opzichte van pvc zijn dat deze buizen en fittingen een hogere mechanische weerstand hebben, ze zijn beter bestand tegen hoge temperaturen (voorbeeld afvoer stoomoven) en resistenter tegen chemicaliën. Bij afvoertoepassingen gebeurt de afdichting door middel van rubberdichtingen.

Buis-in-buis (PER)

Een variant op deze buizen is het buis-in-buissysteem. Dat kwam zo’n 30 jaar geleden opzetten. Bij dit systeem bevindt de eigenlijke waterleidingsbuis zich in een mantel uit een geribde buis. De binnenbuis is vervaardigd uit PER (geëxtrudeerd polyethyleen). Het voordeel van deze buis-in-buistechniek is de verwerkingssnelheid: de leiding afrollen, aankoppelen en klaar. Meer is er niet aan, geen fittingen of andere verbindingstechnieken meer dus. Nadeel van dit systeem is echter de enorme krimp en uitzetting van de leidingen.

Meerlagige kunststofbuis (PEX)

Dat probleem is vandaag verholpen met de meerlagige kunststofbuis. Deze buizen zijn opgebouwd uit een laag PEX, een laag aluminium en tot slot nog een laag PEX. Dankzij de aluminiumlaag zijn de buizen minder gevoelig voor krimpen en uitzetten.
Het koppelen gebeurt met schroef(knel)verbindingen – gemakkelijk voor particulieren – of met persverbindingen - weggelegd voor professionals.

De meerlagige buis en de PP-buizen maken vandaag het grootste deel van de markt uit.

Diameters

Nu je weet welke materialen je kan kiezen, toch nog even wijzen op het belang van de leidingdiameter. In particuliere woningen zijn de meest gangbare maten voor:

• IJzer, staal en gegalvaniseerde leidingen: 3/8, ½, ¾ en 4/4
• Koper: 15, 22 en 28mm
• Pvc (afvoer): 32, 40 en 50mm (met uitzondering van toiletten)
• Meerlagige kunststofbuis: 16, 20 en 26mm
• PE (aanzuigleiding regenwaterpomp): 32mm

Aandachtspunten

Wanneer je nu de materialen voor de waterleiding gaat kiezen, let dan vooral op de toepassingen. Gebruik bijvoorbeeld geen PE voor warmwaterleidingen. Ga in een bestaande woning ook na welk materiaal al werd gebruikt voor de waterleiding. Bepaalde metalen kunnen niet met elkaar gecombineerd worden – bijvoorbeeld koper en gegalvaniseerd staal – aangezien dit leidt tot elektrolyse. Bij dit verschijnsel tast het sterkste metaal het zwakste metaal aan, met lekken tot gevolg. Wanneer je bijvoorbeeld een boiler hebt met een geëmailleerde binnenkuip en koperleidingen, kan je deze niet rechtstreeks op de koperleiding aansluiten, maar moet je beiden met elkaar koppelen met een elektrolysekoppeling. Hierin worden beide materialen van elkaar gescheiden door een rubberdichting, waardoor geen direct contact mogelijk is tussen de materialen.

In tegenstelling tot afvoerleidingen, hoeven aanvoerleidingen voor de waterleiding niet in helling te liggen. De waterdruk is doorgaans voldoende hoog om een doorsneewoning comfortabel van drinkwater te voorzien. Bij hogere gebouwen en bij piekverbruik – bijvoorbeeld aan de kust – kan het wel nodig zijn een drukverhogingsinstallatie te plaatsen om voldoende gebruikscomfort te halen.

Auteur: Sanitairspecialist Van Marcke