Lage hypothecaire rente en lage bouwkosten troeven om nu te bouwen
De financiële situatie is momenteel bijzonder gunstig om te bouwen. De hypothecaire rente lag eind 2011 op amper 3,8 punt. Maar de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) verwacht dat die binnenkort opnieuw gaat toenemen. De bouwkosten zijn tijdens de crisis van 2009 sterk gedaald en liggen nog altijd lager dan voor de crisis. Maar ook die dreigen binnenkort weer te gaan stijgen. Toch zijn deze positieve elementen onvoldoende doorgedrongen tot de meeste kandidaat-bouwers.
Uit een recente enquête van de VCB bij de aannemers die actief zijn in de woningbouw, is gebleken dat 43% de komende maanden een daling van het aantal contracten voor nieuwe appartementen verwacht en 52% een daling voor de bouw van nieuwe huizen. Gezinnen hebben echter ongelijk om nu te aarzelen met de uitvoering van hun bouwplannen.
Nog nooit lag het aantal vergunningen voor nieuwe woningen (flats en huizen samen) in Vlaanderen zo laag als in 2011. In 2010 zorgde de lagere BTW op de eerste schijf van 50.000 euro nog voor een boost aan opdrachten. De talrijke dossiers die tegen eind maart 2010 werden ingediend, zorgden voor een buffer van opdrachten die nog tot begin 2011 werk verschaften. Maar deze buffer is intussen nagenoeg leeggelopen en werd nadien onvoldoende bijgevuld. Vooral tijdens de laatste maanden van 2010 maar ook tijdens de eerste acht maanden van 2011 is het aantal vergunningen voor nieuwe woningen in Vlaanderen zeer laag gebleven. Van januari tot en met augustus 2011 werden in Vlaanderen slechts circa 19.000 nieuwe woongelegenheden vergund.
Augustus 2011 is de laatste maand waarvoor de overheid statistische gegevens over het aantal vergunde woningen heeft vrijgegeven. Voor het verdere verloop van de bouwactiviteit zijn we aangewezen op enquêtes.
Resultaten van decemberenquête
Uit de enquête die de VCB in december bij de Vlaamse woningbouwers heeft afgenomen, blijkt dat voor de meerderheid de bouwactiviteit op dat ogenblik nog altijd even hoog lag als drie maanden geleden. De meerderheid antwoordde op de vraag naar de huidige activiteit dat die constant bleef. Dit neemt niet weg dat een belangrijke minderheid (31% voor de appartementsbouw en 27% voor de huizenbouw) de bouwactiviteit dan al zag dalen.
Al meer verontrustend was de evolutie van het aantal contracten dat de woningbouwers in december in portefeuille hadden. Op dat punt waren er al meer negatieve antwoorden. 35% van de respondenten had in december al minder contracten voor flats en 48% had minder contracten voor huizen in portefeuille dan drie maanden voorheen.
Nog negatiever waren de antwoorden op de vraag aan de woningbouwers of zij de komende drie maanden meer dan wel minder contracten verwachtten. Voor de appartementsbouw bedroeg het aantal negatieve verwachtingen 43% en voor de huizenbouw verwachtte een meerderheid van 52% de komende maanden een verdere daling van het aantal contracten.
Snel beslissen loont
Marc Dillen, directeur-generaal van de VCB: “Bij al de negatieve economische berichtgeving van de laatste maanden mogen de gezinnen die nu willen bouwen, niet uit het oog verliezen dat de hypothecaire rente momenteel zeer laag ligt. Het is dus nu een bijzonder gunstig moment om te bouwen. Maar wij verwachten wel een stijging van de hypothecaire rente binnen enkele maanden. De hypothecaire rente volgt traditioneel de evolutie van de langetermijnrente en die is in november weer sterk gestegen en bleef in december nog op gemiddeld 4,6, hoger dus dan de hypothecaire rente.
Ook de relatief lage bouwkosten zouden de opdrachtgevers tot bouwen moeten aanzetten. De evolutie van de kosten voor de bouw van gebouwen en private woningen wordt weergegeven via de Abex-index die om de zes maanden wordt geactualiseerd. Uit de laatste actualisatie van november 2011 blijkt dat de bouwkosten in vergelijking met november 2007 met slechts 6% zijn gestegen terwijl de inflatie in diezelfde periode met 10,5% is toegenomen. Vooral in 2009 zijn de bouwkosten aanzienlijk gedaald door de dalende grondstof- en energieprijzen. De Abex-index heeft de consumptie-index sindsdien niet meer opnieuw ingehaald. Bouwen blijft dus goedkoper dan vijf jaar geleden. Maar op vrij korte termijn zullen de bouwkosten omwille van de opnieuw stijgende grondstof- en energieprijzen en de almaar strengere bouweisen onvermijdelijk weer gaan toenemen.
Tijdig klaar met overheidssteun
De laatste maanden hebben we een aantal belangrijke federale fiscale steunmaatregelen ten gunste van de bouw zien verdwijnen. De lage hypothecaire rente en de lage bouwkosten kunnen de woningbouw nu nog enig soelaas bieden. Maar zodra die opnieuw gaan stijgen, moet de Vlaamse overheid klaar staan met een volwaardig alternatief voor het wegvallen van de federale overheidssteun. Zoniet dreigt voor een zeer groot aantal gezinnen bouwen onbetaalbaar te worden. Op dat moment dreigt het aantal vergunningen voor nieuwe woningen nog verder af te kalven.
Meer nog dan vroeger is de bouw de trekker van onze economie. Naast de hypothecaire rente en de bouwkosten speelt de steun van de overheid daarin een belangrijke rol. Door de bouw van duurzame woningen weer volop te ondersteunen kan de Vlaamse overheid er in belangrijke mate toe bijdragen dat Vlaanderen niet in een recessie terechtkomt”.
