Batibouw goes back to basics: Authentieke bouwmaterialen met oog voor ecologie

Wil je nu al weten wat de grootste bouwbeurs van het land te bieden heeft op vlak van duurzaam en ecologisch bouwen? Lees dan zeker verder. Want Habitos.be laat je in dit artikel proeven van wat voor authentieks en ecologisch er op Batibouw in maart allemaal te ontdekken valt.

Een van de thema’s van Batibouw is ‘back to basics’, terug naar de basis. Daarmee focust de bouwbeurs in de Brusselse Expo op duurzaam en ecologisch bouwen en de trend naar natuurlijke materialen en vormen. Habitos.be verkende de Batibouw-beurs op voorhand en presenteert je een rode draad waarbij authentieke bouwmaterialen met oog voor ecologie centraal staan.

Hoogbejaard maar hip

Belgen hebben een baksteen in de maag. En daarom bouwen we er ook graag mee. Dat is al enkele duizenden jaren zo, onder andere dankzij de Romeinen. De baksteen is ook echt iets van bij ons, want de grond in Vlaanderen bevat veel klei. Dankzij die klei zijn hier heel wat baksteengroeves en baksteenfabrikanten, waardoor we onze bouwmaterialen niet te ver moeten gaan zoeken. Dus mogen we stellen dat de hoogbejaarde baksteen wat authenciteit en ecologie betrekkelijk goed scoort. Belgische fabrikanten van bakstenen zijn dan ook goed vertegenwoordigd op Batibouw: je kunt onder andere bij Vandersanden (5-207), Nelissen (5-511) en Wienerberger (5-309) de nieuwste formaten en kleuren ontdekken, zowel geschikt voor klassieke als heel moderne architectuur. Gevelafwerking met kleidakpannen, zink of hout kan natuurlijk ook. Loop voor een volledig overzicht ook langs bij De Saegher (5-117), VM Zinc (5-119), Desimpel (5-309) en SVK (5-211), allemaal in hal 5. Liefhebbers van hout kunnen voor bouwinspiratie bij Arkana (8-303) terecht. Ook andere sleutel-op-de-deurbedrijven als De Backer (8-120), Bostoen (8-134), Dewaele (8-318), Ipso Facto (8-132), AVL (8-204) bouwen volledig, gedeeltelijk of met details in hout.

Authentiek vlammenspel

Een warm, huiselijk gevoel krijg je ook bij het zien van een haard. Vandaag is een haard meer dan gewoon een open haardvuur op hout. Dankzij technische innovaties kun je houthaarden met afsluiting krijgen, is het rendement van de hedendaagse haard flink verhoogd ten opzichte van vroeger en kun je nu ook stoken met gas of houtpellets, zelfs met behoud van dat authentieke vlammenspel dat een haardvuur zo gezellig maakt. Want door het verbranden van hout komt er fijn stof en koolsofmonoxide (CO) vrij en dat is niet zo milieuvriendelijk. Stûv (6-121) ontwikkelde daarom een inhouwhaard – de Stûv 30-compact in - met een hoog rendement (meer dan 80%) en een vrij lage CO-uitstoot van net geen 0,09%. Ook de uitstoot van stofdeeltjes werd beperkt tot 40 mg/Nm³. De verbranding van het hout gebeurt dus optimaler en met minder uitstoot. Deze inbouwhaard is trouwens ook geschikt om lage energiewoningen of passiefhuizen te verwarmen, omdat dit type goed luchtdicht is.

Hout voor de cv-ketel

Een andere manier om het huis te verwarmen met hout is een verwarmingsketel die op hout werkt. Zo’n ketel ziet er ongeveer hetzelfde uit als een ‘gewone’ verwarmingsketel op gas of stookolie en in de huiskamer zie je ook niet dat de verwarming op hout werkt. De ketel omvat de verbrandingskamer en een opslagruimte waar een voorraad houtblokken in kan. Je moet dus regelmatig het reservoir aanvullen met stukhout. Bovendien kan zo’n ketel flink wat vermogen opleveren, waardoor het handig is als je het systeem laat aansluiten op een buffervat, waarin je de warmte tijdelijk kunt opslaan. Verwarmingsspecialist Viessmann (12-407) heeft zo’n verwarmingsketel op hout. Wil je vergelijken met andere types of merken, loop dan zeker ook eens langs bij Vaillant (12-201) en Junkers (7-309).

Waterbesparend

Bewust omgaan met grondstoffen kan in het dagelijkse leven heel eenvoudig, door bijvoorbeeld te besparen op je waterverbruik. Dat hoeft niet noodzakelijk te betekenen dat je moet douchen onder een dun straaltje water. Grohe ontwikkelde een waterbesparende techniek en rustte daar een heleboel kranen en douchekoppen mee uit. Zo is de Grohe Rainshower Natural Colours uitgerust met de DreamSpray technologie voor een perfecte waterverdeling over alle sproeigaatjes, met maar een verbruik van 9,4 liter per minuut. De douchekop heeft ook nog een spaarknop, waarmee je nog eens 40% aan waterverbruik kunt besparen, zonder aan comfort te moeten inboeten.
De Ecostat Select van Hansgrohe is een opbouwthermostaat voor bad- en douchekraan in een compacte vorm, met vlakke bovenkant die je als tablet kunt gebruiken voor de douchegel. Het debiet bedraagt 22 l per minuut maar het model met de EcoStopknop laat toe om de limiet op 10 liter per minuut in te stellen waardoor je tot meer dan 50% water kunt besparen. Handenvrije kranen (kranen met een sensor) besparen ook op het waterverbruik. Het Finse Oras is hier sterk in (7-311)

Natuurlijke isolatiematerialen

Als ecologisch en authentiek wonen hand in hand moeten gaan, dan is de renovatie van een oud pand milieuvriendelijker dan het bouwen van een nieuwe woning. Vooral het renoveren van een rijwoning is veel ecologischer dan het bouwen van een nieuwe, volledig vrijstaande woning. Maar oudere woningen zijn vaak slecht geïsoleerd, waardoor de energie quasi dadelijk weer naar buiten vliegt. Goed isoleren en toch de authentieke buitengevel behouden? Dan is het na-isoleren van de spouwmuren een optie. Dat kan het gemakkelijkst via de inblaastechniek, bijvoorbeeld met papiervlokken of vlokken van minerale wol. Voor dat laatste kun je kiezen uit glaswolvlokken (gemaakt van gerecycleerd glas) of rotswol. Isover (5-201C) heeft in dit kader een partnership – Yelo - opgericht met bepaalde erkende aannemers om zo de kwaliteit van het na-isoleren te garanderen. Als je het nog ecologischer wilt aanpakken, isoleer je met natuurlijke materialen zoals vlas, wol, hennep of isolatie op basis van hout, kurk of riet. Bouwen met stro is ook een mogelijkheid. Het stro komt bij voorkeur van een boer niet ver van de bouwplaats. Strobalen isoleren goed, laten zich goed stapelen en zijn goedkoop. Als je stromuren afwerkt met natuurlijke pleisters, zowel binnen als buiten, heb je niet alleen een supergeïsoleerd maar ook gezond, want ademend, huis. In hal 4 vind je standhouders die gespecialiseerd zijn in natuurlijke bouwmaterialen en je dus meer uitleg kunnen geven.

Apart karakter

Een bestaand huis kun je ook energiezuiniger maken door de gevel langs buiten te isoleren. Vooral interessant als de originele gevel nog in goede staat is maar je het uitzicht er van maar niets vindt. Je zou de gevel dan kunnen bekleden met isolatie en afwerken met bijvoorbeeld gevelpleister of steenstrips. Breng voor inspiratie een bezoekje aan de standen van Vandersanden (stand 5-207, E-brick en E-board), Wienerberger (stand 5-309, Eco-brick en Sto Therm Brick) en Nelissen (stand 5-511, ISOfaçade). Voor een nog natuurlijker en apart karakter van je huis kun je ook kiezen voor een gevelafwerking in natuursteen. Natuursteen is niet echt ‘nagroeibaar’ en om het te delven zijn er ingrijpende graafwerken nodig. Echt natuurvriendelijk is dat niet. Maar, aan de andere kant hoeft natuursteen niet meer intensief bewerkt of gebakken te worden, waardoor de ‘productie’ geen grote hoeveelheden energie nodig heeft. Je kunt kiezen voor gekapte natuursteen of de natuursteen ‘puur natuur’, maar een lichte variant qua gewicht zijn steenstrips, die doorgaans ook goedkoper zijn dan de volle stenen. Een aantal mooie soorten natuursteen komen uit ons eigen land, als je die kiest bespaar je ook op vervoerskosten en uitstoot door transport. Bovendien kan natuursteen later nog opnieuw gebruikt worden als recuperatiemateriaal. En als je valt voor dat verweerde karakter van recuperatiematerialen, kun je je huis hier volledig mee opbouwen. In hallen 4, 5 en 6 vind je een hoop standhouders die deze materialen aanbieden.

Besparen op materiaal

Zoals al eerder aangehaald scoor je goed op het milieu-rapport als je kiest voor bouwmaterialen uit de buurt. Niet alleen baksteen komt dan in aanmerking, maar ook andere ruwbouwmaterialen die in ons land gemaakt worden van hier aanwezige grondstoffen.
Wil je om budgettaire liever wat goedkopere materialen, dan kun je bewust kiezen voor bouwmaterialen die van gerecycleerde materialen gemaakt zijn. Ramenfabrikant Deceuninck (stand 4-212) schakelt stap voor stap over naar ‘renoclyclage’ voor de productie van hun pvc-ramen. Ze gebruiken daarvoor enerzijds gerecycleerd pvc van erkende recyclagebedrijven, maar via een eigen netwerk van installateurs en verdelers zamelt Deceuninck ook zelf oude pvc-raamprofielen in die het bedrijf dan recycleert tot nieuwe vensterbanken of geluidsschermen.

Een andere manier om wat extra bouwbudget uit te sparen is op voorhand goed bekijken hoe je met zo weinig mogelijk materiaal een maximaal resultaat kunt behalen. Zo kun je met blokken van cellenbeton of kalkzandsteen snel én luchtdicht bouwen, dankzij de goed aansluitende stenen en het lijmsysteem, en het pleisterwerk als gevelbekleding. Het aanbrengen van een extra dampscherm met afgekleefde naden is dan niet nodig. Kalkzandsteen en cellenbetonblokken vind je onder andere op stand 5-307, bij Xella en Ytong. Maar ook de snelbouwblokken voor de ruwbouw worden in België geproduceerd. Als je kiest voor een gevelafwerking in pleisterwerk, dan kun je bijvoorbeeld de ruwbouw (laten) opmetsen met lijmstenen Porotherm, van Wienerberger, die hiervoor een Natureplus-label en het DUBOkeur-merk kregen.

Groen, groener, groenst

Een lage energiewoning is redelijk groen, als je dat vergelijkt met huizen die nog niet aan de E70-norm voldoen. Toch wat betreft energieverbruik. Een passiefhuis verbruikt nog minder energie en scoort nog groener. Als je zo’n passiefhuis bouwt met alleen maar bio-ecologische materialen, ben je zeker dat je het meest groene huis uit deze rij hebt. Bio-ecologische materialen zijn bouwmaterialen waarvan de productie nauwelijks energie kost en waarbij nauwelijks afval vrijkomt. Zulke materialen zijn gemaakt van hernieuwbare grondstoffen en het eindproduct bevat geen schadelijke stoffen. Denk aan isolatiematerialen van kokos, hennep, vlas of wol. Of muurpleister van leem. En ook om het interieur af te werken, zijn er natuurlijke verven en muurpleisters. En wil je het ook letterlijk groener dan groen, dan kun je voor zowel buitengevel als binnen kiezen voor een groengevel: je werkt de muur niet af met stenen of pleister maar laat hem begroeien met planten. Er zijn speciale systemen op de markt die je voor de muur plaatst. De planten groeien op een speciale ondergrond en krijgen water via een irrigatiesysteem. Zo’n groengevel heeft dezelfde voordelen als een groendak: het isoleert de muur en zorgt er voor dat de muur langer meegaat. Binnen zorgt een groengevel voor een subtropische leefklimaat en een prachtig interieuraccent.

Auteur: Gretel Kerkhofs - januari 2012